Rozwój emocjonalny dziecka w wieku przedszkolnym
Osiągnięcie przez dziecko pełnej dojrzałości emocjonalnej jest procesem długotrwałym. W wieku przedszkolnym emocje jak: gniew, strach, radość, wstyd, zazdrość, lub niechęć przejawiają się bardzo wyraźnie. Dziecko w tym wieku nie umie maskować swoich emocji. Odzwierciedlają się one w zachowaniu, uzewnętrzniają w ruchach, okrzykach, gestach i słowach. Czynności dziecka mają charakter ekspresywny, które służą do wyrażania emocji. Wraz z wiekiem relacje ekspresywne przybierają społeczne formy, są mniej żywiołowe i gwałtowne. Im młodsze dziecko, tym większe znaczenie w jego życiu spełniają ośrodki podkorowe, które są podłożem uczuć i emocji.
Do szóstego roku życia uczucia dzieci cechuje impulsywność. Gwałtowne i krótkotrwałe emocje wybuchają na zewnątrz. W wieku przedszkolnym zmienia się sposób reagowania dziecka na sytuacje i bodźce. Formy reakcji dzieci na strach zmieniają się też z wiekiem i zależą od siły bodźca oraz od cech osobowościowych dziecka. Już w wieku 3,5 lat dzieci nie krzyczą, gdy się przestraszą, ale wyrażają swoje przerażenie słownie. Mechanizmem obronnym jest również gniew. Dziecko z pewnością łatwiej umie opanowywać strach niż gniew. Interesujące jest to, że czasem zmienia się reakcja strachu, a wzrasta ilość reakcji gniewu. Można wyróżnić trzy formy wyrażania złości. Taki podział stworzył E. Franus. Wziął on pod uwagę stopień nasilenia tego afektu, formy łagodne, formy demonstracji i prowokacji, formy burzliwe. Dzieci starsze w wieku przedszkolnym potrafią przynajmniej częściowo opanować swoją agresję. Mimo to często zdążają się wybuchy złości i ataki złego humoru. Takie działania trwają krótko, ale gwałtownie z wiekiem wzrasta oddziaływanie werbalne (przeżywanie, groźby, przedrzeźnianie), ale też obserwuje się notoryczne wyładowania napięcia.
Wybuchy gniewu u małego dziecka są naturalną formą wyładowania energii i złych emocji, to nie można się zgodzić, że tłumienie gniewu u dziecka wpływa na jego osobowość, na wychowanie uczuć w tej dziedzinie. E. Hurlock uważał, że sprowadza się to do „kierowania złości na społecznie dopuszczalne tory”.
U dzieci w okresie przedszkolnym wśród agresywnych zachowań występuje bicie i wydzieranie zabawek będących przedmiotem sporu. Współzawodnictwo wynika często z zazdrości. U dzieci w wieku przedszkolnym przejawy zazdrości bywają bardzo zróżnicowane. Zazdrość między dziećmi w grupie przedszkolnej pojawia się często, jako reakcja na błędy wychowawcze.
W trakcie rozwoju dziecko uczy się tak zachowywać w grupie rówieśników, aby dobrze się w niej czuć i funkcjonować. Przez kontakty społeczne z dorosłymi i w trakcie zabaw z rówieśnikami dziecko poznaje stosunki społeczne: uczy się, że inni mają też podobne lub takie same potrzeby, zdaje sobie sprawę, że musi podporządkować swoje zachowanie regułą, prawdą innych. U dzieci 6-7 letnich zabawa ma już bardziej zespolony charakter. Dziecko uczy się ogólnych form postępowania oraz przyjętych norm społecznych. U dzieci w tym wieku uwidacznia się tendencja do przewodzenia. Zachowanie takie związane jest z egocentryzmem dziecka. Dziecko zaczyna obdarzać niektórych rówieśników sympatią, a niektórych antypatią .